Salep Bitkisi Nedir?
Soğuk kış günlerinin vazgeçilmezi olan salep neyden yapılır diyenlerin merakını giderelim hemen. Salep aslında yabani bir orkide türünden elde edilmektedir. Orchis, Platanthera, Serapias gibi yabani orkide türlerinden salep elde edilebilmektedir. Genel olarak bu bitkilere sahlep adı verilir ve bu bitkilerden salep içeceği yapılır. Yumrulu bitkiler familyasından olan sahlep orkidesi kırmızı ve mor çiçekleri olan, pek çok türü bulunan otu bir bitkidir.
Sahlep Nerelerde Yetişir?
Sahlep daha çok kireçli toprakları seven bir bitkidir. Bu yüzden ormanlık alanlarda yetişen bitkilerdeki yumrular daha iri olmaktadır. Çayırlarda yetişen sahleplerin yumrusu ise daha küçüktür. Anadolu’da daha çok Orchis ve Ophyrus orkideleri yetişmektedir ve salep de bunlardan üretilir.
Sahlep bitkisi ülkemizde de pek çok yörede yetişmektedir. Genellikle Batı, Güneybatı, Kuzey ve Güney Anadolu’da yetişirler. Ancak en kaliteli sahlep, Kastamonu’nun Taşköprü ve Yozgat’ın Akdağ ilçelerinde yetiştirilmektedir. Bu bitki halk dilinde çayır otu olarak da adlandırılır. Bitkinin dikimi Ekim ayında başlar ve Şubat sonuna kadar devam eder. Alınan yan yumrular tohum olarak da kullanılır.
Sahlep bitkisi oldukça değerli ve korunması gereken bir bitkidir. Bu nedenle doğada yabani olarak yetişen sahleplerin sökülmesi yasaktır. Ayrıca üretimi de teşvik edilir
Sahlep Bitkisinden Salep Nasıl Elde Edilir?
Sahleplerin hasat zamanı Mayıs ayında başlar ve Haziran ayında biter. Çiçek açma mevsimi geldiği zaman bitkinin kök ve yumruları toplanır. Bu toplama işleminde ana yumruya dokunulmaz. Bu sayede gelecek yıllarda da aynı yerden bitki üremeye devam eder. Hemşire ya da kardeş yumru denilen yan yumrular toplanır. Ana yumruda tıpkı yan yumrular gibi kullanılabilir ancak üretimin devamı için kullanılmaması tercih edilir. Yumrular yumurta şeklinde oval, kremsi ve çatalsı yapıya sahiptir.
Toplanan kök ve yumrular güzelce yıkandıktan sonra yumrular tıpkı bamya gibi ipe dizilir ve 10 dakika kadar kaynar suda haşlanır. Haşlanan yumrular ve açık havaya asılarak kurumaya bırakılır.
Kuruyan sahlep bitkisinin tüketilebilmesi için öğütülmesi gerekir. Değirmende öğütülüp toz haline gelen sahlep bitkisi, artık salep olarak içilmeye hazırdır.