Salep Neyden Yapılır?
Kış deyince akla ilk gelen içecek olan salep neyden yapılır? Bol sütlü, tarçınlı, mis kokulu severek içtiğimiz salepler neyden üretiliyor hiç merak ettiniz mi?Aslında salebin kaynağı da salep kadar hoş, naif, mis kokulu, rengârenk çiçekler.
Arapça “sahlap” kelimesinden dilimize giren salep içeceği, sahlep adındaki bitkilerden oluşur. Sahlep tek bir bitki ya da çiçek değildir. Yabani orkidelerin genel adı sahlep olarak anılmaktadır. Çünkü pembe, mor, kırmızı çiçekli bu yabani orkidelerin hepsinin kökünde de salep yapımında kullanılan yumrular bulunur. Bu nedenle de orkideler sahlep olarak anılır. Gerçekte bu orkideler pek çok Latince kökenli isme sahip yumrulu bitkiler familyasının üyeleridir. Ancak Anadolu’da bu bitkiler “salepgiller” familyası olarak anılır.
Sahlep Nasıl Hasat Edilir?
Salep görüldüğü gibi bir ağaçtan ya da çalıdan elde edilmez. Toprakta yetişen otsu bir bitki olan orkidelerin kökünden elde edilir. Bu nedenle sahlep bitkisi halk arasında “çayır otu” olarak da bilinir.
Sahlepler Ekim ayı gibi ekilmeye başlanır ve Şubat’a kadar ekilir. Diğer yumrulu bitkiler sahlebin de kış boyunca toprak altında, kar suyu ile beslenmesi ve büyümesi gerekir. Bahar geldiğinde ise bitki çiçek açmaya başlar. İşte saleplerin çiçek açma mevsimi aslında hasat mevsimidir. Mayıs gibi hasat edilmeye başlanan sahlepler, yöresine göre Haziran sonuna kadar hasat edilmiş olur.
Sahlepler hasat edilirken bitkinin kökündeki yumrular toplanır. Kökte iki tip yumru bulunur. ilki ana yumrudur ve tohumluk olarak kullanılır. Diğerleri ise daha küçük olan yan yumru, hemşire yumru, kardeş yumru denilen yumrulardır. Ana yumru gelecek seneye tohum olması için toplanmaz. Yan yumrular ise sahlep yapımı için toplanır.
Salep Nasıl Kullanıma Hazır Hale Gelir?
Doğal sahlep elde etmenin yolun iyi Osmanlı’dan öğrenilir. Osmanlı’da toplanan bu yumrular güzelce yıkanır ve ip dizilerek kurutulurmuş. Kuruyan yumrular değirmenden çekilerek toz hale getirilirmiş. Daha sonra ise doğa inek sütü il uzun sür kaynatılarak kıvam alması sağlanır ve tarçınla ikram edilirmiş. Şimdi ise toplanan yumrular doğrudan fabrikaya gidip, dondurma ve içecek yapımında kullanılıyor.